Tripsa u lubenici je sitni insekt koji može izazvati značajnu štetu. Ovaj štetnik isisava biljne sokove sa listova i plodova, ostavljajući karakteristične srebrnkaste tragove i pruge, što dovodi do smanjenog rasta biljaka i lošijeg kvaliteta plodova. Pravovremeno prepoznavanje i primena odgovarajućih mera su ključni za uspešnu zaštitu useva.
Šta je tripsa i zašto predstavlja problem u gajenju lubenice?
Tripsa (Thysanoptera) je vrlo mala, tanka i brza štetočina, duga oko 1–2 mm. Ima uska, resasta krila i voli tople, suve uslove koji joj omogućavaju brzo razmnožavanje. Tripsa se hrani isisavanjem biljnog soka iz ćelija listova i plodova, što izaziva oštećenja i stres kod biljaka.
Usled napada tripsa, listovi lubenice često se grče, postaju žuti i deformisani, što dodatno otežava fotosintezu i usporava rast biljaka. Pored direktnog oštećenja, tripsa je i prenosioc virusnih bolesti koje dodatno ugrožavaju usev lubenice.
Kako prepoznati prisustvo tripsa u lubenici?
Znaci koji ukazuju na prisustvo tripsa:
- Male srebrnkaste ili blede pruge i mrlje na listovima i plodovima.
- Grčenje i žućenje listova, kao i deformacije i sušenje ivica lista.
- Sitni insekti dužine 1–2 mm, gotovo neprimetni golim okom, brzo se krećući.
- Na plodovima mogu biti vidljivi sitni tragovi oštećenja, koji utiču na kvalitet i izgled.
- Smanjen rast i slabiji prinos zbog oštećenih listova i plodova.
Redovno pregledanje useva i praćenje simptoma ključno je za rano otkrivanje.
Glavni uzroci pojave tripsa u lubenici
Tripsa se najčešće javlja i razmnožava u toplim i suvim uslovima, a glavni faktori koji doprinose njenoj pojavi su:
- Topla i suva klima koja podstiče razvoj štetočine.
- Guste zasade sa lošom ventilacijom i viškom azotnih đubriva.
- Nedostatak prirodnih neprijatelja tripsa kao što su grinje i parazitski insekti.
- Zanemarivanje preventivnih mera i neadekvatna zaštita.
Prevencija – kako sprečiti pojavu tripsa u lubenici?
Preventivne mere su najefikasniji način da se izbegnu ozbiljni napadi tripsa:
- Pravilna agrotehnika – održavanje optimalnog razmaka između biljaka i uklanjanje biljnih ostataka.
- Izbor otpornijih sorti lubenice ako su dostupne.
- Održavanje optimalnog nivoa đubrenja, posebno izbegavanje prevelikih količina azota.
- Podsticanje prirodnih neprijatelja tripsa u usevima.
- Korišćenje žutih lepljivih ploča za monitoring i hvatanje tripsa.
- Redovna primena preventivnih insekticida ili bioloških preparata (npr. neem ulje).
Suzbijanje tripsa u lubenici – najbolji preparati i metode
Kada se tripsa pojavi u većem broju, neophodno je primeniti efikasne mere zaštite. Važno je znati da su preparati koje treba koristiti insekticidi, a ne fungicidi, jer tripsa nije gljivični štetočina, već insekt.
Preporučeni insekticidi:
- Exalt™ (aktivna materija: spinetoram 25 g/L) – insekticid sa sistemskim i kontakt delovanjem, efikasan protiv tripsa, moljaca, lisnih vaši i drugih štetočina. Koristi se u povrtnim i voćnim kulturama, uključujući lubenicu. Preporučuje se prskanje ujutru ili uveče da se sačuvaju korisni insekti.
- Delegate® (aktivna materija: spinetoram 250 g/kg) – kontaktni i sistemski insekticid koji brzo i dugotrajno štiti useve od tripsa i drugih insekata. Pogodan za primenu u lubenici i drugim kulturama.
- Furioso® (aktivna materija: spirotetramat 100 g/l) – selektivni, sistemični insekticid sa dvosmernom sistemičnošću, deluje kontaktno i digestivno. Namenjen za suzbijanje štetnih insekata u povrtnim i voćnim kulturama.
- Traper® (aktivna materija: spinosad 240 g/l) – sistemični insekticid sa kontaktnim i digestivnim delovanjem, efikasan protiv tripsa i drugih štetočina. Deluje na nervni sistem insekata, izazivajući paralizu i smrt.
Prilikom primene ovih preparata, obavezno je pridržavati se uputstava proizvođača u vezi sa doziranjem i periodima karence. Preporučuje se prskanje ujutru ili uveče da bi se zaštitili korisni insekti i postigao maksimalan efekat.
Biološka zaštita
Pored hemijskih insekticida, preporučuje se i upotreba bioloških metoda:
- Korišćenje korisnih grinja koje se hrane tripsama.
- Primena prirodnih ekstrakata poput neem ulja, koji imaju insekticidno i repelentno dejstvo, bez štete po okolinu.
- Ove metode su naročito pogodne u organskoj proizvodnji.
Mehaničke i kulturološke mere
- Ručno uklanjanje oštećenih listova i plodova kod manjih zasada.
- Pranje biljaka mlazom vode radi smanjenja populacije tripsa.
- Održavanje higijene plastenika i bašta smanjuje rizik od pojave štetočina.
Zaključak
Tripsa u lubenici je opasan insekt koji može ozbiljno ugroziti prinos i kvalitet plodova. Pravovremeno otkrivanje simptoma, sprovođenje preventivnih mera i primena efikasnih insekticida, poput Exalt, Delegate, Furioso i Traper, ključni su za uspešnu zaštitu useva. Kombinacija hemijskih i bioloških metoda, zajedno sa dobrim agrotehničkim merama, doprinosi zdravom i plodnom usevu lubenice.
Za sadnju kvalitetnih lubenica pogledajte našu ponudu semena lubenica.